مریخ‌نورد «استقامت» ناسا صخره‌ای جذاب با نام مستعار «آبشار چیاوا» را کشف کرده است که با ویژگی‌های شگفت‌انگیز خود احتمالاً می‌تواند به این سؤال پاسخ دهد که آیا مریخ در گذشته حیات میکروبی داشته است یا خیر؟
تجزیه‌‌وتحلیل توسط ابزارهای روی مریخ‌نورد استقامت نشان می‌دهد که صخره دارای ویژگی‌هایی است که با تعریف شاخص حیات میکروبی باستانی تطابق دارد. به بیان دیگر، این سنگ نشانه‌های شیمیایی دارد که نشان می‌دهد احتمالاً میلیاردها سال پیش حیات در مریخ شکل گرفته است. دانشمندان عقیده دارند اگر این چنین باشد، دقیقاً زمانی است که آب به‌صورت رود در مریخ جریان داشته است.
این صخره که در منطقه «Neretva Vallis» قرار دارد، بیست و دومین نمونه سنگی است که توسط مریخ‌نورد جمع‌آوری می‌شود. Neretva Vallis رودخانه‌ای باستانی به عرض ۴۰۰ متر است که میلیون‌ها سال پیش به علت وجود این رودخانه عمیق شکل گرفته است.
اسکن‌های صورت گرفته توسط ابزار «SHERLOC» مریخ‌نورد از آبشار چیاوا نشان می‌دهد که این منطقه حاوی ترکیبات آلی است. چنین مولکول‌هایی که به‌عنوان بلوک‌های سازنده حیات شناخته می‌شوند، می‌توانند هم توسط فرآیندهای بیولوژیکی و هم به واسطه فرآیندهای غیربیولوژیکی نیز شکل بگیرند. دانشمندان باور دارند این آبشار پیچیده‌ترین و بالقوه‌ترین ناحیه در مریخ است که توسط استقامت مورد بررسی قرار گرفته است.
آنچه سبب علاقه دانشمندان به این صخره شده است، شناسایی مواد آلی و نقاط رنگارنگ متمایز روی سطح صخره است که نشان‌دهنده واکنش‌های شیمیایی است که حیات میکروبی می‌تواند به‌عنوان منبع انرژی از آن استفاده کند. شواهد مناسب برای وجود آب در گذشته – که یکی از پایه‌های حیات است – از دیگر دلایل است. بااین‌حال، دانشمندان هنوز نمی‌دانند این سنگ چگونه شکل گرفته و چگونه به فرم کنونی رسیده است.
«کوین هند»، محقق اصلی SHERLOC از آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا، می‌گوید: «مریخ‌نورد استقامت موفق شده است رگه‌های بزرگ سولفات کلسیم در صخره پیدا کند. بین این رگه‌ها نوارهایی با رنگ نارنجی متمایل به قرمز وجود دارد که نشان‌دهنده ماده‌ای به نام «هماتیت» است. هماتیت همان ماده‌ای است که سبب می‌شود خاک مریخ به رنگ سرخ دیده شود. وقتی استقامت به این ناحیه دقیق‌تر نگاه کرد، لکه‌های سفید کم‌رنگ به شکل نامنظم نیز مشاهده شد که هرکدام با موادی سیاه رنگ دورگیری شده بودند – همانند لکه‌های روی تن پلنگ. استقامت دریافته است که این مواد تیره رنگ آهن و فسفات هستند.»
این لکه‌ها روی سنگ‌های زمینی زمانی رخ می‌دهند که واکنش‌های شیمیایی شامل هماتیت، سنگ را از قرمز به سفید تبدیل کند. این واکنش‌ها همچنین می‌توانند آهن و فسفات را آزاد کنند و سبب شکل‌گیری آن هاله سیاه رنگ شوند. واکنش‌هایی از این نوع می‌توانند منبع انرژی برای میکروب‌ها باشند و وجود میکروب‌ها در یک محیط را توضیح دهند.
«دیوید فلانری»، اخترزیست‌شناس و عضو تیم علمی مریخ‌نورد استقامت، می‌گوید: «این نقاط یک شگفتی بزرگ هستند زیرا در زمین این نوع سنگ‌ها اغلب با فسیل‌های میکروبی یافت می‌شوند.»
تیم محققان مریخ‌نورد استقامت باور دارند که آبشار چیاوا در ابتدا به‌صورت گل و لای با ترکیبات آلی مخلوط شده و رسوب کرده و رسوب آن به مرور زمان به سنگ تبدیل شده است. در مرحله بعد، جریان آب به شکاف‌های سنگ درحال شکل‌گیری نفوذ کرده و سبب شکل‌گیری رگه‌های سفید کلسیم سولفات و لکه‌ها شده است.
مریخ‌نورد استقامت و کشفی فراتر!
درحالی‌که هر دو ماده آلی و لکه‌های پلنگی بسیار مورد توجه هستند، آنها تنها کشف مریخ‌نورد استقامت نیستند. استقامت متوجه شده است این رگه‌ها با کریستال‌های میلی‌متری ماده‌ای به نام «الیوین» پر شده است. الیوین ماده معدنی است که از ماگما تشکیل می‌شود. الیوین ممکن است مربوط به سنگ‌هایی باشد که یا دورتر از لبه رودخانه تشکیل می‌شوند یا از تبلور ماگما شکل می‌گیرند.
اگر چنین باشد، تیم محققان باید به این سؤال پاسخ دهد که آیا می‌توان الیوین و سولفات را در دماهای غیرقابل سکونت وارد یک سنگ کرد و یک واکنش شیمیایی غیر زنده ایجاد کرد که منجر به ایجاد لکه‌های پلنگی شود؟
دانشمندان برای پاسخ به این سؤال نیاز دارند تا نمونه‌های سنگ را به زمین برگردانند و در آزمایشگاه‌های مجهز زمینی آن را مورد بررسی قرار دهند. برای بازگشت نمونه‌های مریخ به زمین، ناسا با آژانس فضایی اروپا همکاری می‌کند تا نمونه‌ها به‌صورت مهروموم‌شده به زمین بازگردند.
منبع: https://digiato.com/astronomy/nasas-perseverance-rover-scientists-find-intriguing-mars-rock