همکاری ۲۳ کشور آسیایی برای افزایش تاب‌آوری/توسعه سامانه‌های ارزیابی سریع اثرات زلزله

به گزارش ایسنا، در ساعت ۴ و ۱۷ دقیقه صبح روز ۶ فوریه ۲۰۲۳ (۱۷ بهمن ۱۴۰۱) زمینلرزه‌ای سهمگین و فاجعه‌آمیز به بزرگی ۷٫۸ جنوب ترکیه و شمال و غرب سوریه را به مدت ۷۵ ثانیه لرزاند و خسارت‌های گسترده‌ای به جای گذاشت. این زلزله چهارمین زمینلرزه پرهزینه ثبت شده در تاریخ این حوادث بوده و ۸۴٫۱ میلیارد دلار خسارت وارد کرد. همچنین مرگبارترین حادثه طبیعی در تاریخ مدرن ترکیه به شمار می‌رود.

کشورهای واقع در منطقه غرب و مرکز آسیا به عنوان کشورهایی فعال از نظر لرزه خیزی در دنیا شناخته می‌شوند به گونه‌ای که در سال‌های اخیر زلزله‌های ویرانگر متعددی در این منطقه به وقوع پیوسته که برخی از آنها، تبعات جانی و مالی گسترده داشته است.

در مهرماه سال جاری نیز زلزله‌ای به بزرگی ۶٫۳ در کشور افغانستان رخ داد که در مشهد و شهرهای استان‌های خراسان رضوی و جنوبی ایران نیز احساس شده است و پس لرزهای آن نیز همچنان ادامه دارد.آژانس کودکان سازمان ملل متحد یونیسف اعلام کرد بیش از ۹۰ درصد از کسانی که در این زمینلرزه‌ها جان باختند زنان و کودکان بوده‌اند.

با توجه به لرزه خیزی غرب و مرکز آسیا، وجود یک مرکز تخصصی برای کمک به کشورهای منطقه و انجام اقدامات کاهش ریسک زلزله و ارتقای تاب آوری ضروری است و در همین راستا این مرکز با تایید سازمان یونسکو در پژوهشگاه بین‌المللی زلزله در ایران تاسیس شد.

حدود ۲۳ کشور در منطقه تحت پوشش مرکز مرکز منطقه‌ای آموزشی و پژوهشی یونسکو در مدیریت ریسک و تاب‌آوری زلزله هستند که از سمت شمال در برگیرنده کشورهای آسیای میانه نظیر ترکمنستان، قزاقستان و تاجیکستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان، از شرق به کشورهای افغانستان و پاکستان، از غرب به کشورهایی نظیر ترکیه، عراق، اردن، لبنان و سوریه و از جنوب به کشورهای حاشیه خلیج فارس و شبه جزیره عربستان محدود می‌شود.

دکتر کامبد امینی حسینی رئیس مرکز منطقه ای یونسکو در مدیریت ریسک و تاب آوری زلزله و رییس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران پژوهشگاه زلزله در گفت‌وگو با ایسنا، گوشه‌ای از اهداف و فعالیت‌های این مرکز را بیان کرد.

وی ضمن اشاره به تصویب ایجاد «مرکز منطقه‌ای آموزشی و پژوهشی یونسکو در مدیریت ریسک و تاب‌آوری زلزله برای غرب و مرکز آسیا» در پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در چهلمین مجمع عمومی یونسکو در پاریس، عنوان کرد که این مرکز، دومین مرکزی است که در حوزه زلزله و سوانح طبیعی توسط یونسکو در جهان تاسیس شده است و دامنه فعالیت‌های آن علاوه بر کشورهای غرب آسیا و آسیای میانه، سایر کشورها را نیز در بر می‌گیرد.

وی با بیان اینکه راه اندازی «مرکز منطقه‌ای آموزشی و پژوهشی یونسکو در مدیریت ریسک و تاب‌آوری زلزله برای غرب و مرکز آسیا» در ایران با پیگیری ۸ ساله پژوهشگاه زلزله به نتیجه رسید، اظهار کرد: پس از ارسال درخواست اولیه راه اندازی این مرکز از سوی این پژوهشگاه، تیم‌های فنی و اجرایی یونسکو از توانمندی‌ها و امکانات این پژوهشگاه بازدید به عمل آوردند. سپس گزارش ارزیابی و مستندات مربوطه در کمیته اجرایی یونسکو در پاریس مورد ارزیابی قرار گرفت و بعد از تایید توانمندی و صلاحیت فنی و علمی این پژوهشگاه جهت ارایه خدمات آموزشی و پژوهشی مرتبط با زلزله توسط کمیته مذکور، پرونده مربوطه به مجمع عمومی یونسکو ارسال و در نهایت با اجماع کلیه کشورها ایجاد مرکز در پژوهشگاه به تصویب رسید.

رئیس پژوهشکده مدیریت خطر پذیری و مدیریت بحران پژوهشگاه زلزله اضافه کرد: برای راه اندازی این مرکز در داخل کشور نیز فرآیند قانونی طی شد به این صورت که ایجاد مرکز ابتدا باید به تصویب هیات دولت می‌رسید که این امر حدود یک سال به طول انجامید. بعد از آن لایحه تشکیل مرکز به مجلس شورای اسلامی ارسال شد که پس از قریب به یکسال در کمیسیون آموزش و تحقیقات و بعد در صحن علنی مجلس به تصویب رسید و قانون ایجاد مرکز پس از تایید شورای نگهبان جهت اجرا به رییس جمهور ابلاغ شد. در نهایت در دی ماه سال گذشته این ابلاغیه به وزارت علوم و پژوهشگاه زلزله جهت اجرا ابلاغ شد.

امینی حسینی با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای فعال سازی «مرکز منطقه‌ای آموزشی و پژوهشی یونسکو در مدیریت ریسک و تاب‌آوری زلزله برای غرب و مرکز آسیا» خاطر نشان کرد: پس از تعیین رییس مرکز، اولین جلسه شورای حکام با حضور اعضای مندرج در موافقت‌نامه بین دولت و یونسکو، در اردیبهشت ماه سال جاری برگزار و در این شورا برنامه کاری مرکز تا پایان سال میلادی جاری مصوب شد.

به گفته وی، شورای حکام در حال حاضر مشتمل بر نمایندگانی از کشور ایران و سازمان یونسکو است ولی کشورهای منطقه نیز می‌توانند درخواست خود را برای عضویت در شورای حکام ارائه دهند که پس از تصویب در شورای حکام، به عضویت شورا در می‌آیند.

رئیس مرکز منطقه‌ای یونسکو برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی برای ایران و کشورهای منطقه به صورت مجازی و حضوری را از جمله برنامه‌های این مرکز در سال جاری دانست و گفت: در این راستا تاکنون چندین کارگاه آموزشی و تخصصی برگزار کردیم و مقرر شده است که یک کارگاه تخصصی منطقه‌ای نیز در زمینه چالش‌های مدیریت جامع بحران با توجه به اثرات زلزله‌های اخیر منطقه با حضور نمایندگان کشورهای همجوار در آذرماه سال جاری برگزار شد.

وی اضافه کرد: علاوه بر آن با توجه به نیازهای کودکان دارای معلولیت در زمینه آمادگی در برابر زلزله، تاکنون چند کارگاه تخصصی توسط مرکز با همکاری پژوهشگاه زلزله و سازمان‌های یونیسف و یونسکو برای نهادهای مرتبط با این کودکان برگزار شده است و راهنماهایی نیز برای آموزش به این کودکان و خانواده‌های آنان در این زمینه تهیه شده است.

به گفته وی، در این گارگاه‌های آموزشی نمایندگان نهادهای مرتبط با کودکان دارای معلولیت مانند سازمان بهزیستی، سازمان آموزش و پرورش استثنایی، هلال احمر و سمن‌های مرتبط حضور داشتند.

رئیس پژوهشکده خطرپذیری و مدیریت بحران پژوهشگاه زلزله اقدام دیگر «مرکز منطقه‌ای آموزشی و پژوهشی یونسکو در مدیریت ریسک و تاب‌آوری زلزله برای غرب و مرکز آسیا» را معرفی فعالیت‌ها و خدمات این مرکز به کشورهای منطقه دانست و گفت: برای این منظور وب سایت این مرکز به نشانی  https://rcecwa.net/en راه اندازی شد و در آن برخی توانمندی‌های مرکز معرفی شده است.

امینی توسعه سامانه‌های ارزیابی سریع اثرات زلزله را در منطقه از دیگر ماموریت‌های این مرکز منطقه‌ای نام برد و یادآور شد: ۲۳ کشور در منطقه غرب و مرکز آسیا قرار دارند و ما بررسی‌هایی را  انجام دادیم که این کشورها از نظر شبکه لرزه نگاری و توان ارزیابی خسارت و توان پاسخگویی سریع به مخاطرات در چه وضعیتی هستند و در نهایت چارچوبی تهیه شد که در گام‌های بعدی لازم است چه اقداماتی برای توسعه سامانه های مذکور انجام شود  تا این کشورها بتوانند عملکرد بهتری در مواجهه با زلزله داشته باشند.

این دانشیار پژوهشگاه زلزله با اشاره به نتیجه این ارزیابی توضیح داد: از میان کشورهای این منطقه، وضعیت ایران و ترکیه در زمینه سامانه های پایش و ارزیابی خطر زلزله نسبت به بقیه کشورهای غرب و مرکز آسیا بهتر است، البته برخی از این کشورها در ابعاد پایش خطر زلزله توانمندی‌های بسیار خوبی دارند که نمونه آن کشور آذربایجان و یا کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است هرچند سامانه‌های ارزیابی خسارت در این کشورها هنوز عملیاتی نشده‌اند.

وی تاکید کرد: ما سعی می‌کنیم برای توسعه همکاری‌های منطقه‌ای از طریق‌ شبکه سازی اقدام کنیم تا کشورهای منطقه به تدریج به این شبکه ملحق شوند و تجارب موجود به اشتراک گذاشته شود. همچنین آماده هستیم تجارب و توانمندی‌های ایجاد شده را در اختیار سایر کشورها قرار دهیم.

امینی تاکید کرد: توان مرکز و پژوهشگاه که به تایید عالی ترین مراجع علمی – تخصصی جهان رسیده است باید بیشتر در کشور خودمان نیز مورد توجه قرار داده شود تا بتوانیم ریسک زلزله را در ایران کاهش دهیم و اثرات آن را بهتر مدیریت کنیم.

انتهای پیام